1- Tane Biçimi
Agregaların küreye yakın yani uzayın her yönünde aynı boyuta sahip geometrik bir şekle sahip olması istenir. Böylece agrega yığını daha iyi bir biçimde yerleşir ve taneler arasındaki boşluk minimuma iner.
Biçimsiz yani kğreden büyük oranda farklı geometriye sahip taneler kütle içinde kenetlenir ve yassı disk şeklindeki uzun silindir şeklindeki taneler girer. Bir agrega örneğinde disk ve silindir tanelerin ağırlıkça oranının %15 i aşmaması istenir. Bunların en büyük boyutunun en küçk boyutuna oranı %13 den büyüktür.
Tane biçimni sayılaştıran bir büyüklük hacimsel katsayıdır. Agrega numunesinden 100 kadar tane alınır bunların en büyük çapları tek tek ölçülür ve büyük çaplara sahip hayali kürelerin hacimleri hesaplanır ve toplanır.
(Vf)*100 tanenin taşırdıkları su gideri deneyle bulunur. Gerçek toplam hacimleri saptanır. (Vg=Taşların gerçek hacmi) Vg/Vf oranına hacimsel katsayı denir. Tüm taneler küre olsaydı bu katsayı 1 olurdu. Ancak katsayının 0,15 inden büyük olması tane biçiminin yeterli düzeyde ve iyi olduğunu simgeler.
2- Tane dayanımı(Dayanıklılık)
Agreganın belirli bir mekanik dayanıma sahip olması , dış çevre koşullarına sahip olması yol hava alanı beton gibi yerlerde özelikle aranır. Bu tür betonlar aşınmaya , çarpmaya, donma ve çözünmeye maruzdurlar . Agrega’ların bu açıdan sağlamlıkları deneylerle saptanır. Bu deneyler ufalanma , aşınma , dona dayanıklılık testleridir. Ufalanma testi BS-12 İngiliz standartında vardır.
İki elek arasında kalan 12.7 mm ve 9.5 mm agrega numunesi %10u daha ince bir elekten geçebilecek kadar çelik bir silindir kap içinde ve basınç presi altında sıkıştırılır. Bu ufalanmaya yol açan basınç kuvveti agreganın yfalanmaya karşı direncini diğer bir deyişle basınç dayanımını belirler. Silindir kesiti ve deney şekli kitapçıkta anlatılmaktadır.
Aşınmaya dayanıklı betonlarda basınç kuvveti 10 ton normal betonlarda 5 ton civarındadır.
Aşınma testi (TS:706’da):
Ülkemizde Los Angelas adıyla anılan aşınma testi yapılır. Agregada belirli elekler arasında kalan yapay bir numune hazırlanır. Bu numune çelik bir silindir tanburra konur. TAnbur içinde çelik bilyalar vardır. Silindir tanbur 500 defa döndürülür. Agrega numunesi silindirden çıkarılır 1,6 mm lik elekte elenir. Elek altına geçenler ilk numunenin toplam ağırlığının %20 sinden az olmamalıdır.
Donma- Çözünme:
Donma çözünme dayanıklılık testide TS:706 da mevcuttur. Bu deneyde kristalleştiğinden hacmi artan Na2SO4 veya MgSO4 tozlarının eritiğleri kullanılır. 31,5 ile 16mm arasında kalan tanelerden oluşan numune hazırlanır. Numuneye tozlu eritiğ emdirilir ve sonra kurutulur. Kuruma sırasında tozlarkristalleşir. Numune tekrar eriğe doldurulur. Bu işlem 5 defa tekrarlanır. Sonunda 16mm altına geçen numune miktarı hesaplanır. Geçen kısım Na2SO4 halinde %12 MgSO4 halinde %18 den fazla olmamalıdır.
Donma çözülme dayanıklılığı DIN 4226 Alman normunda su ile yapılır. Su emdirilen belirli agrega numuneleri ile doldurulur ve çözülmesi tekrar suda yapılır. Dondurma işlemi havada 200 tekrar , suda 10 tekrar olmak üzere deney yapılır. Su içinde Dondurma işlemi daha şiddetlidir. Zira boşluklardaki su kaçamaz ve agregalar sürekli doygun kalırlar. Tekrarlar sonunda bir küçük nolu elekte agregalardaki kayıp 54’ün altında kalmamalıdır.
3- Tane sertliği ( Porozitesi) :
Tanelerin sertliği standart bir pirinç çubukla çizilerek yapılır . Tane porozitesi ise taneler suya doyurulduktan ve kaynatıldıktan sonra saptanır. Bu iki deneyde mekanik dayanım ve mekanik dayanıklılık konusunda hızlı ve basit yoldan fikir edinmeyi amaçlar.
Ancak güvenlik için yukarda bahsettiğimiz deneyler yapılmalıdır.
Comments (0)